Tác Động của Thông Báo Thuế Quan Trump đối với Động Lực Thương Mại Toàn Cầu

Thông báo của chính quyền Trump về việc áp đặt thuế quan mới đối với khoảng 12 quốc gia đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chính sách thương mại Mỹ. Chiến lược sử dụng thuế quan như công cụ đàm phán của Tổng thống Donald Trump đã gây ra sự bất ổn đáng kể trong quan hệ thương mại toàn cầu. Với hạn chót 9/7/2025 để kết thúc đàm phán thương mại đang đến gần, các đối tác thương mại đang gấp rút hoàn tất thỏa thuận hoặc xin gia hạn để tránh những hậu quả kinh tế nghiêm trọng. Báo cáo này cung cấp phân tích chuyên sâu về tình hình hiện tại, tác động đối với thương mại toàn cầu và nguy cơ kinh tế tiềm tàng.

Bối cảnh: Sự phát triển của chính sách thuế quan Trump

Chiến lược thuế quan của Tổng thống Trump là nền tảng của chính sách thương mại chính quyền, nhằm giải quyết tình trạng mất cân bằng thương mại và bảo vệ các ngành công nghiệp Mỹ. Vào ngày 2/4/2025, Trump công bố chính sách thuế quan toàn diện theo Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA), áp mức thuế cơ bản 10% lên tất cả hàng nhập khẩu và các mức thuế cụ thể theo quốc gia từ 11% đến 50% (Holland & Knight, 2025). Các mức thuế này được tạm hoãn trong 90 ngày để đàm phán, với thời hạn hoãn kết thúc vào 9/7/2025.
Cách tiếp cận của chính quyền được đặc trưng bởi các mối đe dọa đơn phương và thay đổi chính sách đột ngột, tạo ra bầu không khí bất ổn cho doanh nghiệp và đối tác thương mại. Diễn biến mới nhất là việc Trump ký thư chi tiết về mức thuế mới cho 12 quốc gia, với danh tính các quốc gia này sẽ được công bố vào ngày 7/7. Các thư này, bao gồm “các khoản tiền khác nhau, mức thuế khác nhau và các tuyên bố có phần khác biệt”, là một phần trong chiến lược của Trump nhằm gây áp lực buộc các đối tác thương mại nhượng bộ (CNBC, 2025).

Cảnh quan đàm phán hiện tại

Bản chất linh hoạt của các cuộc đàm phán đã dẫn đến các phản ứng đa dạng từ các đối tác thương mại chính, phản ánh lợi ích kinh tế và điểm yếu riêng của họ. Dưới đây là tổng quan về tình trạng đàm phán với các đối tác thương mại lớn của Mỹ:

1. Việt Nam
   Việt Nam là một trong số ít quốc gia công bố thỏa thuận sơ bộ với Mỹ vào tuần trước. Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Việt Nam đã làm rõ rằng các chi tiết của thỏa thuận vẫn đang được phối hợp. Điều này cho thấy dù đã đạt tiến triển, các điều khoản cuối cùng vẫn chưa chắc chắn (The Economic Times, 2025).
2. Ấn Độ
   Ấn Độ, ban đầu được kỳ vọng đạt được thỏa thuận tạm thời, gần đây đã áp dụng lập trường cứng rắn hơn. Nước này đe dọa áp thuế trả đũa lên hàng hóa Mỹ, thể hiện quyết tâm bảo vệ lợi ích kinh tế. Sự leo thang này làm nổi bật thách thức trong việc dung hòa các ưu tiên khác nhau trong đàm phán thương mại song phương (The Guardian, 2025).
3. Hàn Quốc
   Hàn Quốc đang tích cực tìm cách gia hạn thời hạn để tránh thuế cao hơn đối với xuất khẩu ô tô. Điều này phản ánh mức độ quan trọng, vì Mỹ là thị trường then chốt cho ngành công nghiệp ô tô Hàn Quốc (The Economic Times, 2025).
4. Liên minh Châu Âu (EU)
   EU đã đạt tiến bộ đáng kể trong đàm phán với Mỹ, với các báo cáo cho thấy một thỏa thuận kỹ thuật sơ bộ sắp hoàn tất. Tuy nhiên, EU tiếp tục thúc đẩy các miễn trừ và hạn ngạch để giảm thiểu tác động của thuế quan Mỹ đối với ô tô, thép và nhôm (Holland & Knight, 2025).
5. Nhật Bản
   Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba tuyên bố nước này đã sẵn sàng cho mọi kịch bản thuế quan và quyết tâm “đứng vững” để bảo vệ lợi ích. Điều này bao gồm giải quyết yêu cầu của Mỹ về tăng nhập khẩu gạo và dầu Mỹ, cũng như giảm thiểu tác động của thuế 35% tiềm tàng đối với ô tô Nhật Bản (The Economic Times, 2025).
6. Campuchia
   Campuchia, đối mặt với mức thuế đe dọa cao nhất 49%, đã công bố một thỏa thuận khung với Mỹ. Nước này cam kết tiếp tục hợp tác, phản ánh sự dễ bị tổn thương trước các chính sách thương mại Mỹ (The Guardian, 2025).

Hệ quả kinh tế

Việc áp đặt thuế quan mới và sự bất ổn xung quanh đàm phán thương mại mang lại những hệ quả đáng kể cho nền kinh tế toàn cầu. Các yếu tố chính bao gồm:

1. Tác động đến nhà nhập khẩu và người tiêu dùng Mỹ
   Thuế quan thực chất là một loại thuế đánh vào hàng nhập khẩu, với gánh nặng thường rơi vào các nhà nhập khẩu Mỹ. Các doanh nghiệp này phải đối mặt với chi phí cao hơn, có thể được chuyển sang người tiêu dùng dưới dạng giá cả tăng. Ví dụ, Bloomberg Economics ước tính nếu thuế đối ứng được nâng lên mức đe dọa, mức thuế trung bình đối với hàng nhập khẩu Mỹ có thể tăng lên 20%, từ 3% trước khi Trump nhậm chức (Bloomberg, 2025).
2. Rủi ro kinh tế toàn cầu
   Việc áp dụng rộng rãi thuế quan có nguy cơ làm dấy lên nỗi lo về suy thoái kinh tế toàn cầu. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cảnh báo rằng thuế quan của Trump có thể dẫn đến giảm $500 tỷ trong hoạt động kinh tế toàn cầu vào năm 2026 (Schiller, 2025). Ngoài ra, các biện pháp trả đũa từ các quốc gia bị ảnh hưởng có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu và làm trầm trọng thêm chênh lệch kinh tế.
3. Bất ổn của nhà đầu tư
   Sự thiếu rõ ràng trong chính sách thuế quan đã tạo ra biến động trên thị trường tài chính. Chẳng hạn, chỉ số S&P 500 giảm 3% sau thông báo thuế quan của Trump vào tháng 4, và các thị trường châu Á cũng chứng kiến sự sụt giảm giữa bối cảnh bất ổn kéo dài (The Guardian, 2025).
4. Thách thức pháp lý
   Tính hợp pháp của các mức thuế đối ứng của Trump bị nghi ngờ, với các phán quyết của tòa án liên bang bác bỏ một số biện pháp vì vượt quá quyền hạn của tổng thống theo IEEPA. Những thách thức pháp lý này làm tăng thêm một lớp bất ổn cho cảnh quan thương mại (Holland & Knight, 2025).

Kết luận

Thông báo thuế quan của Tổng thống Trump đại diện cho một canh bạc lớn trong đàm phán thương mại quốc tế. Mặc dù chiến lược này đã mang lại một số thỏa thuận sơ bộ, như với Việt Nam và Campuchia, nó cũng làm gia tăng căng thẳng với các đối tác thương mại lớn như Ấn Độ và Hàn Quốc. Các hệ quả rộng lớn hơn đối với nền kinh tế toàn cầu là đáng kể, với rủi ro tăng chi phí cho người tiêu dùng Mỹ, gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu và các biện pháp trả đũa tiềm tàng từ các quốc gia bị ảnh hưởng.
Khi hạn chót 9/7 đến gần, bản chất linh hoạt của các cuộc đàm phán nhấn mạnh thách thức trong việc điều hướng một môi trường thương mại ngày càng phức tạp. Các bên liên quan phải chuẩn bị cho nhiều kịch bản, từ các thỏa thuận thành công đến việc áp đặt thuế quan nặng, và lập chiến lược phù hợp để giảm thiểu rủi ro.