Ấn Độ Cân Nhắc Đáp Trả Thuế Mỹ, Đàm Phán Thêm Khó Khăn

Bối cảnh căng thẳng: Mỹ tái áp thuế nhôm thép với lý do “an ninh quốc gia”

Tháng 3/2025, chính quyền Tổng thống Donald Trump bất ngờ tuyên bố áp thuế 25% với nhôm và thép nhập khẩu, kéo dài chính sách đã từng được áp dụng trong nhiệm kỳ đầu tiên vào năm 2018. Theo văn bản gửi WTO, riêng Ấn Độ chịu ảnh hưởng với tổng giá trị hàng hóa bị đánh thuế lên đến 7,6 tỷ USD, tương đương khoảng 1,9 tỷ USD tiền thuế.

Động thái này khiến New Delhi lập tức yêu cầu tham vấn theo Hiệp định về Biện pháp Tự vệ (SG) của WTO, nhưng Mỹ từ chối vì cho rằng đây không phải là biện pháp tự vệ mà là hành động vì “an ninh quốc gia”.

Việc sử dụng yếu tố “an ninh” để tránh các ràng buộc theo luật thương mại quốc tế là điều từng gây tranh cãi tại WTO, và có thể tạo tiền lệ cho các quốc gia khác viện lý do tương tự để dựng rào cản thương mại.

Ấn Độ phản ứng mạnh: Xem xét tăng thuế hàng hóa Mỹ, đe dọa hủy bỏ nhượng bộ thương mại

Ngày 12/5/2025, trong văn bản chính thức gửi WTO, Ấn Độ tuyên bố đang xem xét hủy bỏ các nhượng bộ thương mại và nghĩa vụ theo quy định WTO, thay vào đó sẽ tăng thuế quan với hàng hóa có xuất xứ từ Mỹ.

Mặc dù chưa công bố cụ thể danh mục các sản phẩm sẽ bị đánh thuế, nhưng giới phân tích cho rằng đây là động thái “phủ đầu” nhằm gây sức ép trong các vòng đàm phán song phương.

Đây không phải lần đầu tiên hai nước có căng thẳng thuế quan. Năm 2018-2019, khi chính quyền Trump áp thuế lên nhôm và thép, Ấn Độ đã đáp trả bằng thuế bổ sung đối với 28 mặt hàng Mỹ, bao gồm hạnh nhân, táo, óc chó và sản phẩm công nghệ. Tuy nhiên, các xung đột này sau đó được tháo gỡ dưới thời Tổng thống Joe Biden, thông qua đối thoại và dàn xếp tại WTO.

Rủi ro cho đàm phán thương mại Mỹ - Ấn: Cửa sổ cơ hội đang khép lại?

Hiện tại, Washington và New Delhi đang trong quá trình thương lượng một hiệp định thương mại tự do quy mô lớn, với kỳ vọng hoàn tất vào mùa thu năm nay. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, động thái trả đũa thuế quan của Ấn Độ có thể làm chệch hướng các vòng đàm phán.

Ông Ajay Srivastava – nhà sáng lập Global Trade Research Initiative – nhận định: “Việc Ấn Độ khơi lại quân bài thuế quan giữa lúc đàm phán diễn ra sẽ làm gia tăng bất ổn, khiến các điều khoản trở nên khó đạt được sự đồng thuận hơn”.

Phía Mỹ cũng không ngần ngại chỉ trích: Tổng thống Trump từng nhiều lần gọi Ấn Độ là “nước lạm dụng thuế quan” và “có mức thuế quan cao nhất thế giới”. Điều này khiến triển vọng đạt một thỏa thuận mang tính đột phá trở nên mong manh hơn bao giờ hết.

Ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng nhôm thép toàn cầu: Mức độ thiệt hại có giới hạn?

Mặc dù chịu thuế suất cao từ Mỹ, nhưng theo dữ liệu từ Cơ quan Quản lý Thương mại Quốc tế Ấn Độ, thị trường Mỹ chỉ chiếm khoảng 3% kim ngạch xuất khẩu thép của nước này. Các tập đoàn lớn như JSW Steel, Vedanta, Tata Steel... chỉ có mức tiếp xúc với thị trường Mỹ từ 2-10%.

Điều này giúp Ấn Độ giảm thiểu rủi ro phụ thuộc thị trường đơn lẻ, đồng thời thúc đẩy quá trình đa dạng hóa điểm đến xuất khẩu. Gần đây, quốc gia Nam Á đã ký kết hiệp định thương mại với Anh, theo đó 99,1% hàng hóa Ấn Độ sẽ được miễn thuế khi vào thị trường này.

Ngoài ra, tháng trước, Ấn Độ còn ban hành thuế quan tạm thời 12% với thép nhập khẩu giá rẻ – chủ yếu từ Trung Quốc – để bảo vệ ngành sản xuất nội địa. Đây là động thái cho thấy Ấn Độ đang tái cấu trúc chính sách thương mại ngành thép, cân bằng giữa xuất khẩu và kiểm soát hàng ngoại tràn vào.

Góc nhìn cho doanh nghiệp Việt Nam: Cơ hội và thách thức từ cuộc đối đầu thương mại Mỹ - Ấn

Từ góc độ xuất nhập khẩu, cuộc căng thẳng Mỹ - Ấn tạo ra những biến số lớn trong thương mại toàn cầu, trong đó có thể mở ra cơ hội cho các nước thứ ba như Việt Nam, đồng thời kéo theo một số rủi ro cần theo dõi sát.

Cơ hội:

• Tái phân bổ thị trường: Nếu Mỹ hạn chế nhập nhôm thép từ Ấn Độ, có thể sẽ tìm nguồn thay thế từ ASEAN, trong đó có Việt Nam.
• Tăng xuất khẩu nông sản: Nếu Ấn Độ trả đũa bằng việc đánh thuế nông sản Mỹ (táo, hạnh nhân…), Việt Nam có thể tranh thủ xuất khẩu các mặt hàng thay thế.
• Đa dạng hóa thị trường: Những quốc gia đang tái cơ cấu thị trường xuất khẩu như Ấn Độ cũng có thể trở thành đối tác thương mại mới cho Việt Nam, đặc biệt trong các ngành công nghiệp phụ trợ, điện tử, vật liệu.

Thách thức:

• Bất ổn chuỗi cung ứng: Các chính sách thuế đột ngột từ hai nền kinh tế lớn có thể ảnh hưởng gián tiếp tới dòng hàng nguyên vật liệu trung gian mà Việt Nam đang phụ thuộc.
• Áp lực cạnh tranh: Trong kịch bản Mỹ tăng nhập nhôm thép từ Việt Nam, khả năng bị điều tra phòng vệ thương mại cũng tăng, đặc biệt khi khối lượng tăng đột biến.
• Đàm phán thương mại bị chậm trễ: Việc Mỹ dồn lực xử lý căng thẳng với Ấn Độ có thể khiến ưu tiên đàm phán với Việt Nam và ASEAN bị chậm lại, ảnh hưởng tới tiến trình ký kết các FTA song phương mới.