Nên chọn Forward hay Option contract khi xuất khẩu?

1. Tỷ giá: Cơ hội hay rủi ro trong xuất khẩu?

Trong ngành xuất khẩu, tỷ giá luôn là con dao hai lưỡi. Khi tỷ giá biến động theo hướng có lợi, doanh nghiệp xuất khẩu thu về thêm lợi nhuận mà không cần tăng giá bán. Tuy nhiên, nếu tỷ giá đi ngược chiều, lợi nhuận có thể bị "bốc hơi" chỉ sau một đêm.

Đối với các doanh nghiệp lớn, họ có phòng tài chính chuyên nghiệp, thường xuyên sử dụng các công cụ phái sinh để phòng ngừa rủi ro tỷ giá. Nhưng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) – vốn ít, biên lợi nhuận mỏng – chỉ cần một biến động tỷ giá cũng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng.

Tỷ giá không chỉ là con số, mà là yếu tố sống còn.

Vì thế, việc phòng ngừa rủi ro tỷ giá không còn là lựa chọn, mà là điều phải tính đến. Và trong số các công cụ phổ biến, hai cái tên nổi bật nhất là: Forward Contract (hợp đồng kỳ hạn) và Option Contract (hợp đồng quyền chọn). Nhưng chọn cái nào phù hợp hơn?

2. Hiểu đúng về Forward và Option contract

2.1. Hợp đồng kỳ hạn (Forward Contract)

Forward Contract là thỏa thuận giữa hai bên về việc mua hoặc bán một loại ngoại tệ với tỷ giá xác định tại thời điểm ký hợp đồng, nhưng sẽ thanh toán vào một thời điểm trong tương lai (ví dụ 30, 60 hoặc 90 ngày sau).

Ưu điểm:

• Đơn giản và dễ thực hiện.
• Không mất phí (ngân hàng thường không thu phí riêng biệt).
• Bảo vệ 100% khỏi biến động tỷ giá – doanh nghiệp biết chính xác sẽ nhận bao nhiêu tiền VND khi xuất khẩu.

Hạn chế:

• Thiếu linh hoạt. Nếu tỷ giá thị trường biến động theo hướng có lợi, doanh nghiệp vẫn phải thực hiện theo tỷ giá đã chốt – không được hưởng lợi từ chênh lệch.
• Hợp đồng mang tính bắt buộc – không thể hủy ngang.

2.2. Hợp đồng quyền chọn (Option Contract)

Option Contract là thỏa thuận cho phép (chứ không bắt buộc) doanh nghiệp được mua hoặc bán ngoại tệ tại mức tỷ giá xác định trong tương lai. Để có quyền chọn này, doanh nghiệp cần trả phí bảo hiểm cho ngân hàng.

Ưu điểm:

• Linh hoạt – nếu tỷ giá thị trường có lợi hơn, doanh nghiệp có thể bỏ quyền chọn và giao dịch theo tỷ giá thị trường.
• Vừa phòng ngừa rủi ro, vừa có cơ hội sinh lời từ biến động tỷ giá thuận lợi.

Hạn chế:

• Chi phí cao hơn do phải trả phí quyền chọn (premium).
• Đòi hỏi kiến thức tài chính – cấu trúc hợp đồng phức tạp hơn so với forward.

III. So sánh: Forward vs Option – SME nên chọn gì?

Nhận định:

• Nếu bạn là SME mới bước vào thị trường quốc tế, chưa có phòng tài chính riêng, thì Forward Contract là lựa chọn an toàn, dễ triển khai và không tốn phí.
• Nếu doanh nghiệp đã có kinh nghiệm, sẵn sàng chi phí để nắm bắt cơ hội và có tư vấn tài chính đi kèm, thì Option Contract đáng để cân nhắc.

IV. Tình huống nào nên chọn công cụ nào?

✅ Khi nào nên chọn Forward Contract?

• Doanh nghiệp đã chốt giá bán với đối tác nước ngoài, cần chắc chắn rằng số tiền nhận được không bị hụt do tỷ giá giảm.
• Công ty có dòng tiền giới hạn, không muốn bất kỳ rủi ro nào ảnh hưởng đến lợi nhuận đã dự tính.

Ví dụ:
Một công ty xuất khẩu cà phê đã ký hợp đồng bán 50 tấn cà phê sang EU với giá 2,000 USD/tấn. Họ dự tính dùng tiền này để thanh toán cho nhà cung cấp nội địa. Nếu tỷ giá USD/VND giảm, họ có thể lỗ lớn. Vì vậy, họ ký Forward Contract với ngân hàng, chốt tỷ giá 24,500 VND/USD sau 60 ngày – giúp doanh nghiệp an tâm lập kế hoạch tài chính.

✅ Khi nào nên chọn Option Contract?

• Doanh nghiệp nhận thấy tỷ giá có thể biến động theo hướng có lợi, muốn "đặt cược nhỏ" để có thể hưởng lợi thêm.
• Sẵn sàng đầu tư phí quyền chọn như một loại “bảo hiểm tài chính”.

Ví dụ:
Một công ty thủ công mỹ nghệ chuyên xuất sang Nhật Bản tin rằng đồng Yên sẽ tăng giá trong 2 tháng tới. Họ vẫn muốn được bảo vệ nếu Yên giảm giá nên mua Option Contract. Khi tỷ giá tăng như kỳ vọng, họ không dùng quyền chọn, mà bán theo tỷ giá thị trường cao hơn – vừa phòng rủi ro, vừa có lời.

5. Lời khuyên cho SME Việt Nam

Đừng đợi đến khi mất tiền vì tỷ giá mới tìm cách phòng ngừa. Bạn không cần phải dùng công cụ tài chính phức tạp, nhưng nên hiểu sơ bộ về Forward và Option để chủ động khi làm việc với ngân hàng.

• Luôn trao đổi kỹ với chuyên viên tài chính hoặc ngân hàng trước khi lựa chọn công cụ nào.
• Đôi khi chỉ cần một công cụ đơn giản như Forward cũng có thể giúp bạn tránh một cú lỗ lớn.
• Nếu bạn xuất khẩu thường xuyên, hãy xem xét hợp tác với ngân hàng có bộ phận hỗ trợ SMEs trong mảng tài chính quốc tế.